“Biz Mondros’tan değil, Mudanya’dan geliyoruz.”

Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti’ni savunmasız bırakmıştır.Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Kurtuluş Savaşı’nın sıcak savaş dönemi sona ermiş, diplomatik dönem başlamıştır.Bu sebeple İsmet İnönü, Kurtuluş Savaşında vatan için verilen büyük mücadeleyi,  zafer kazanmanın önemini belirtmek için ve Türk halkının haklarını savunma konusundaki kararlığını   belirtmek için bu cümleyi kurmuştur.

SALTANATIN KALDIRILMASININ SONUÇLARI:

*Millî hâkimiyet ve cumhuriyet yönetiminin önünde önemli bir engel kalmadı.

*İki başlı idareye son verilerek, güç TBMM’ye geçti.

*Din ve devlet işlerinin tek bir makamın elinde bulunmasına son verildi.

*Laikliğin gerçekleştirilmesi yolunda ilk  ve önemli bir adım atılmış oldu.

*Altı yüz yıllık Osmanlı saltanatı sona erdi.

*Ulusal egemenliğin tam olarak sağlanması için önemli bir adım atıldı

* TBMM Türkiye’de tek yasal güç haline geldi.

* Halifelik Osmanlı Devletindeki siyasi gücünü kaybederek sembolik bir makam haline geldi

*TBMM Halifeliğin İngiltere tarafından kullanılmasını engellemek amacıyla Osmanlı Hanedanından Abdülmecid Efendiyi halife seçtiğini ilan etti.*

* Halifelik Osmanlı Devletindeki siyasi gücünü kaybederek sembolik bir makam haline geldi.

*Cumhuriyetin ilanı kolaylaştı.

* Yapılacak İnkılaplara zemin hazırlandı.

*I. Meclisin yaptığı tek inkılâp, saltanatı kaldırmak olmuştur.

*TBMM Hükümeti’nin Lozan’a gitmemesi için sebep kalmadı.

*Lozan Barış görüşmelerinde Türkiye’nin tek bir heyet tarafından temsil edilmesi sağlanarak, İtilaf devletlerinin ikilik çıkarma planı sonuçsuz kaldı.

*Saltanatın kaldırılması nedeniyle TBMM’de tartışmalar daha da artarak Meclisin çalışmaları olumsuz yönde etkilendi ve TBMM’nin seçimlere gitmesi hızlandı.

LOZAN ANTLAŞMASI İLE ELDE EDİLEN KAZANIMLAR:

*Sevr Antlaşmasında İzmir,Ege Bölgesi’nin büyük bir bölümü ve Doğu Trakya Yunanistan’a verilirken, Lozan Antlaşmasında Ege Bölgesi’nin Türklere ait olduğu kabul edilmiştir.

*Sevr Antlaşmasında Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti kurulması düşünülürken, Lozan Antlaşması ile Ermenilerin Doğu Anadolu’da devlet kurmaları ortadan kaldırılmış ve Türkiye’nin toprak  bütünlüğü tanınmıştır.

*Sevr Antlaşması’nda  boğazlar uluslararası bir komisyonla yönetilecekti ve bu komisyonda Türk üye bulunmayacaktı.Lozan Antlaşmasında ise Boğazlardaki geçişleri düzenleyecek uluslararası komisyonun Türk başkanı olacaktı.

*Sevr’de Türk ordusunun asker sayısı ve teçhizatı sınırlandırılırken, Lozan’da Türk ordusu ile ilgili bir kısıtlama getirilmemiştir.

*Sevr Antlaşmasında İtilaf Devletleri kapütülasyonlardan yararlanırken, Lozan Antlaşmasında kapütülasyonlar kesin olarak kaldırılmıştır.

*Sevr’de azınlıklara geniş haklar tanınırken, Lozan’da azınlıkların ayrıcalıkları kaldırılmıştır.

SABİT SÜRATLİ HAREKET:Bir hareketlinin  eşit zaman aralıklarında eşit yol almasına ”sabit süratli hareket” denir.Yani hareketli varlığın eşit zaman aralıklarında eşit yol alıp süratinin değişmeyip sabit bir değer almasına sabit süratli hareket adı verilir.Hareket boyunca hareketlinin süratinde bir değişiklik olmaz.Örneğin bir otomobil hareket ettiği süre içinde hareket göstergesi 90 km/h’i gösteriyorsa, bu otomobil hareket ettiği süre içinde her saniyede eşit yol almış demektir.

ÖRNEK:Eda ve ailesi Bolu-İstanbul otobanını kullanarak Bolu dan İstanbul” a gidecekler. 270 km ‘lik bu yolu 3 saatte  sabit süratle  giderlerse, sabit süratleri kaç km/h’dir?

Çözüm:
Alınan yol=270 km
Geçen zaman=3 saat
Sabit sürat=X
Sürat=Alınan yol/Geçen zaman
X=270km /3h
X=90km/h sabit sürat

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ:Enerjinin tür değiştirmesine ”enerji dönüşümü” adı verilir.Sürati olan cisim kinetik enerjiye, yüksekte duran cisim potansiyel enerjiye, sıkıştırılmış yay esneklik potansiyel enerjiye sahiptir. Bir cisim aynı anda birden fazla enerjiye de sahip olabilir.

ÖRNEKLER:
*Silgi ile yazdıklarımızı sildiğimiz zaman silginin ısındığını farkederiz. Burada haraket enerjisi ısı enerjisine dönüşmüştür.

*Bisikletlerde yer alan dinamo tekere sürtünerek döner ve bisiklette bulunan ufak bir ampülü yakar. Bu durumda hareket enerjisi elektrik enerjisine dönüşmüştür.

*Kaydırakta kayan çocuklar kaydırağın tepesine çıktıklarında yere göre bir potansiyel enerjiye sahip olurlar. Kayarlarken bu potansiyel enerji kinetik enerjiye yani hareket enerjisine dönüşür.

*Buharlı trenlerde ısı enerjisi yardımıyla su ısıtılır ve buhar oluşturulur bu buhar ise trenin hareket etmesini sağlar. Isı enerjisinden hareket enerjisine dönüşüm söz konusudur.

*Kömürdeki kimyasal (potansiyel) enerji ısı ve ışık enerjisine dönüşür.

* Pil ve akümülatördeki kimyasal enerji elektrik enerjisine dönüşür.

*Kas hücrelerindeki kimyasal (potansiyel) enerji yürürken hareket enerjisine dönüşür.

*Ellerdeki sürtünme nedeniyle hareket enerjisi ısı enerjisine dönüşür.

*Okun yayı gerilince potansiyel enerji birikir, yay serbest bırakılınca bu enerji kinetik enerjiye dönüşür.

*Barajlarda biriktirilen suyun potansiyel enerjisi vardır. Su serbest bırakılınca bu enerji kinetik enerjiye dönüşür ve jeneratörlerin türbinlerini döndürür. Türbinler dönerken kinetik enerji elektrik enerjisine dönüşür. Elektrik enerjisi de ısı, ışık, ses ve hareket enerjisine dönüşür.

*Tost makinesi, fırın, su ısıtıcısı ve elektrik sobasında elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür.

*Fren yapan aracın lastiklerinde mekanik enerji, ısı enerjisine dönüşür.

*Kasların çalışması sırasında mekanik enerji ısı enerjisine dönüşür.

*Ampulün yanması sırasında elektrik enerjisi ısı ve ışık enerjisine dönüşür.

*Saç kurutma makinesinde elektrik enerjisi mekanik ve ısı enerjisine dönüşür.

*Çekiçle bir levhaya vurulduğunda mekanik enerji ısı enerjisine dönüşür.

* Besinlerin kimyasal bağlarında depolanan enerji, besinlerin solunum olayında parçalanması sonucu ısı ve kimyasal enerjiye dönüşür.

*Kibritin yanması sırasında mekanik enerji ısı enerjisine dönüşür

*Salıncakta sallanan kişide potansiyel ve kinetik enerji dönüşümleri görülmektedir.

KUVVET BİRİMİ :Newton(N)

YOL BİRİMİ:Metre(m)

İŞ BİRİMİ:N.m=J  (Joule)

İŞİN FORMÜLÜ:İş = Kuvvet X Yol

*iŞ BİRİMİ  Joule (J)’dir.

*İş, cisme uygulanan kuvvete ve cismin aldığı yola bağlıdır.

*Cismin aldığı yol artarsa yapılan iş de artar.

ÖRNEK:Bir cismi kuvvet doğrultusunda 1 metre çekerek yapılan iş, 2 metre çekilerek yapılan işten daha azdır.

*Cisme uygulanan kuvvet artarsa yapılan iş de artar.

ÖRNEK: Biri 1 kg diğeri 2 kg olan iki  cisim eşit mesafelerde hareket ettirilirse 2 kg’lık cisme uygulanan kuvvet daha çok iş yapar.

*Bir cisim 1 N’lik kuvvetle 1 metre yol aldığında 1 Joule’lük iş yapar.

ÖRNEK: 40 Newton’luk kuvvetle 6 metre götürülen cismin yaptığı iş nedir?

W = F x X

W= 40 N x 6 m

W= 240 Joule (J)

KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ:

1.YANMA TEPKİMESİ:Maddelerin oksijen gazı ile kimyasal tepkimeye girerek, yeni bir madde meydana getirmeleri sürecine ”’yanma tepkimeleri” denir. Kimyasal tepkimeler sırasında girenler grubunda oksijen varsa bu tepkimelere ”yanma tepkimesi”’ denir. Yani  yanıcı bir maddenin, oksijen gazı ile verdiği tepkimedir.Örneğin, karbondioksit ve suyun oluşumunda karbon ve hidrojen atomlarının oksijen ile yanması söz konusudur.Yanma olayı sonucunda genellikle karbondioksit (CO₂) ve su (H₂O) oluşur.Yanma olayının gerçekleşmesi için yanıcı madde, yakıcı olan oksijen ve tutuşma sıcaklığı gereklidir.Bir kimyasal tepkimenin yanma tepkimesi olup olmadığını anlayabilmek için tepkimenin girenler kısmına bakılır. Eğer girenler kısmında oksijen yer alıyorsa verilen kimyasal tepkime bir yanma tepkimesidir.Yanma olayı yavaş yanma ve hızlı yanma şeklinde ikiye ayrılır:
a. Hızlı Yanma: Alev oluşturan yanma olaylarına ”hızlı yanma” ya da ”alevli yanma” adı verilir.Hızlı yanma sırasında alev oluşur ve hızlı bir şekilde gerçekleşir.Örnek: Kağıdın yanması, kömürün yanması, metan gazının yanması olayları hızlı yanmadır.

C + O₂ → CO₂    (Odunun yanması )

b. Yavaş Yanma:Doğada alevsiz veya çok hafif alevle gerçekleşen yanma olaylarına  ”yavaş yanma” ya da ”alevsiz yanma” denir. Yavaş yanma sırasında alev oluşmaz ve uzun sürede gerçekleşir.Örnek: Demirin paslanması, solunum olayları yavaş yanmadır.

C₆H₁₂O₆ + 6O₂ → 6CO₂ + 6H₂O   (Solunum olayı)

2.NÖTRALLEŞME TEPKİMELERİ:(ASİT-BAZ) TEPKİMELERİ:Asitlerin ve bazların bir araya gelerek etkileşmesine nötrleşme, aralarında meydana gelen kimyasal tepkimeye nötrleşme tepkimesi denir.Bu tepkime sonunda nötr olan tuz ve su meydana gelir.Asitler ve bazlar bir araya getirildiğinde kimyasal tepkime meydana getirirler. Bu kimyasal tepkime sayesinde asidin asidik özelliği, bazın da bazik özelliği azalır. Meydana gelen olay bir kimyasal değişim olduğu için tepkimeye giren asit ve baz kendi özelliğini kaybeder. Genellikle asit-baz tepkimeleri sonucunda tuz ve su oluşur.

Asit        +        Baz     —————>   Tuz      +   Su

HCl       +         NaOH —————-> NaCl    +  H₂O

H₂SO₄    +        Ca(OH)₂    ————–> CaSO₄   +    2H₂O

ASİT YAĞMURLARINDAN KORUNMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER:

*Hava kirliliği ve asit yağışlarının çevreye etkiler ile ilgili bilimsel deneme yapılmalı.

*Yakıtların kalitesi kontrol edilmeli. 

*Yakıtlardaki kükürt oranı azaltılmalı 

* Hava kirliliğine dayanıklı bitkiler ekilmeli,

*Kentlerin kurulma yerleri  iyi saptanmalı. 

*Fabrika bacalarına filitre takılmalı 

*Araçların bakımı zamanında yapılmalı 

*Alternatif enerji kaynakları kullanılmalı (Güneş, rüzgar, gelgit, akıntılar)

*İnsanlara çevre bilnci verilmeli.

*Orman yangınları engellenmeli, yeşil alanlar yaygınlaştırılmalı.

*Araçların bakımı zamanında yapılmalıdır.

*Şehir içi ulaşımlarda özel araçların yerine toplu taşıma araçları kullanılmalıdır.

* Havayı olduğundan fazla kirleten kaçak kömür kullanımının önüne geçilmelidir.

* Enerji üretiminde kullanılan termik santrallerin yerine, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. (Güneş Enerjisi, Jeotermal Enerji, Rüzgar Enerjisi)

ASİT YAĞMURLARININ ZARARLARI:

*Solunum yolu hastalıklarında artış meydana gelir.

*Hava kirliliği oluşur.

*Sis meydana gelir, görüş mesafesi düşer.

*Sudaki asit dengesi bozulur.

*Suda yaşayan canlılar zarar görür.

*Toprağın  mineral oranı düşer.

*Bitkiler  topraktan beslenemez.

*İçerisinde belli kayaçlar bulunan tarihi eserler zarar görür.

*Normal yapı ve binalar zarar görür.

ASİT YAĞMURLARININ SONUÇLARI:

*Solunum yolu hastalıklarında artış meydana gelir.

*Hava kirliliği oluşur.

*Sis meydana gelir, görüş mesafesi düşer.

*Sudaki asit dengesi bozulur.

*Suda yaşayan canlılar zarar görür.

*Toprağın  mineral oranı düşer.

*Bitkiler  topraktan beslenemez.

*İçerisinde belli kayaçlar bulunan tarihi eserler zarar görür.

*Normal yapı ve binalar zarar görür.