Mustafa Kemal’in fikirlerinin oluşumunda hangi kişilerin ve olayların rol oynamış olabileceği konusundaki düşüncelerinizi belirtiniz.

MUSTAFA KEMAL’İN FİKİR HAYATINI ETKİLEYEN DÜŞÜNÜRLER

MEHMET EMİN YURDAKUL  (MİLLİYETÇİLİK):Mustafa Kemal Türkçü şair Mehmet Emin Yurdakul’un şiirlerini Manastır Askeri İdadisindeyken okumaya başladı. Böylece Türk kültürü ve tarihi ile beslendi. Mehmet Emin Yurdakul, özellikle millî kültür, millî birlik ve beraberliği temel alan düşünceleriyle Mustafa Kemal’i derinden etkilemiştir.

NAMIK KEMAL(VATANSEVERLİK): Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisinde eğitim görürken vatan şairi Namık Kemal’in eserlerini okuyarak onun meşrutiyet sisteminin gerekliliği ve hürriyetin önemi üzerine görüşlerinden etkilendi. Yazdığı eserler birçok Türk genci gibi Mustafa Kemal’i de derinden etkilemiş ve onda vatan ve millet sevgisinin oluşmasında önemli katkıları olmuştur. Mustafa Kemal, gençlik yıllarından itibaren vatan ve hürriyet şairi Namık Kemal’in mısralarını dilinden hiç düşürmemiştir.

ZİYA GÖKALP (MİLLİYETÇİLİK):Ziya Gökalp, Mustafa Kemal’i daha çok milliyetçilik, dayanışma, bütünleştiricilik fikirleriyle etkilemiş bir aydındır. Mustafa Kemal özellikle tarih, dil ve halkçılık gibi alanlarda yapmış olduğu inkılapları Ziya Gökalp’in fikirlerinden etkilenerek gerçekleştirmiştir. Mustafa Kemal Ziya Gökalp’in Türk Tarihi’nin bir bütün olarak değerlendirilmesi, gerekliliği halkın yararının gözetilmesi, eğitim ve öğretimin birleştirilmesi, dilin sadeleştirilmesi, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması gibi görüşlerinden etkilendi. Mustafa Kemal Atatürk’ün çağdaş Türk devletini oluşturma konusunda yaptığı birçok inkılap Ziya Gökalp’ten etkilendiğinin göstergesidir.

TEVFİK FİKRET(İNKILAPÇILIK):Tevfik Fikret de diğer Türk aydınları gibi hak, adalet ve özgürlük gibi konularda Mustafa Kemal’i derinden etkilemiştir. Öğrencilik yıllarından itibaren eserlerini takip ettiği Tevfik Fikret, Mustafa Kemal’in çağdaş ve inkılapçı kişiliğinin oluşmasında etkili oldu. Tevfik Fikret’in Sis, Ferda ve Rücu adlı şiirlerini çok seven Mustafa Kemal onun için “Hangi Türk şairi böyle inkılapçı şiirler yazmıştır?” dedi.

JEAN JACK ROUSSEAU(YURTTAŞLIK BİLİNCİ):Rousseau’ya göre yurttaş olmadan erdem, erdem olmadan hürriyet, hürriyet olmadan da devletin varlığından söz etmek mümkün değildir. Ayrıca devletlerin temelinde dinî düşüncelerin önemine özellikle vurgu yapmıştır. Mustafa Kemal,  Jean Jack Rousseau’nun özgürlük v demokrasi anlayışından etkilenmiştir ve onun anlayışı doğrultusunda ülkeyi yeniden kurmuştur ve yenilikler yapmıştır. Devletin iktidara değil, halka ait olduğunu belirten ve ulus-devlet anlayışını benimseyen Rousseau, Mustafa Kemal’i derinden etkilemiştir.

MONTESQİEU(CUMHURİYETÇİLİK):Montesquieu, yöneticileri halk tarafından seçilen yönetim biçimi olan cumhuriyet idaresinin diğer rejimlere göre en ideali olduğunu belirtmiştir. Bu Fransız aydının eserlerini okuyan ve ondan etkilenen Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra kuracağı devleti, cumhuriyet ve demokrasi ilkelerine dayandırmıştır.

VOLTAİRE(BİLİMSELLİK AKLICILIK):Voltaire ayrıca tarih ve edebiyat alanında önemli eserler kaleme alarak Avrupa’da meydana gelen “Aydınlanma Çağı”na önemli katkılar sunmuştur. Mustafa Kemal, Voltaire’nin eserlerini okumuş; genç Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni kurarken onun yapıtlarından da etkilenmiştir. Voltaire din ve ifade özgürlüğünü savunur. Mustafa Kemal’in laiklik, bilimsellik, akılcılık hakkında fikirlerinin gelişmesini sağlamıştır.

Mustafa Kemal ayrıca Fransız filozof Auguste Comte (Ogüst Comt), Rene Descartes (Rine Dekart), filozof Immanuel Kant (Ummanuel Kant), Fransız İmparatoru Napoleon Bonaparte’nin (Napolyon Bonapart), İngiliz yazar George Wells (Corç Vels), İngiliz filozof John Stuart Mill (Can Situvırt Mil) ve Fransız toplum bilimci Emil Durkheim’in (Emil Durhiem) bazı eserlerini okumuştur.

MUSTAFA KEMAL’İN FİKİR HAYATINI ETKİLEYEN OLAYLAR

Mustafa Kemal’in fikir hayatının gelişmesinde içinde bulunduğu dönemin olaylarının da büyük rolü oldu. Atatürk’ün çeşitli konular ile ilgili yaşadıkları, gözlemleri ve okudukları bunlardan çıkardığı sonuçlar fikir dünyasını zenginleştirdi.

Mustafa Kemal Atatürk, Osmanlı Devleti’nin parçalanma ve çöküş sürecini yaşadığı bir dönemde dünyaya geldi. Onun doğup büyüdüğü günlerde Osmanlı Devleti ve dünya iki büyük gelişmenin etkisi altındaydı. Bunlardan biri Sanayi İnkılabı diğeri ise Fransız İhtilaliydi.

1789 yılında yaşanan Fransız İhtilali sonrasında ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisiyle Osmanlı Devleti’nin Balkan topraklarında yaşayan azınlıklar, bağımsızlık amaçlı isyan etmeye başladı. Bu olaylar Mustafa Kemal’in imparatorlukların parçalandığını görmesini ve ulus devlet modelini benimsemesini sağladı.

Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisinde eğitim görürken 1897 Türk – Yunan Savaşı yaşandı. Mustafa Kemal yaşı küçük olmasına rağmen bu savaşa katılmak istedi. Bu durum Mustafa Kemal’in vatan ve millet sevgisine sahip olduğunun göstergesidir.

Atatürk’ün fikir hayatını etkileyen önemli olaylardan biri de 1. Dünya Savaşı’dır. Bu savaşın sonunda yurdumuz işgale uğradı. Tarih boyunca bağımsız yaşamayı ilke edinen Türk milleti esir edilmek istenmekteydi. Padişah ve İstanbul Hükumeti işgallere karşı tepkisiz kaldı. Bu durumda Osmanlı Devleti’nin fiilen yıkıldığını gören Mustafa Kemal, onun yerine milli egemenliğe dayanan yeni bir Türk devleti kurmaya karar verdi.